Het is alweer een hele tijd geleden dat er van het bijzondere orgel in de Der Aa-kerk van Groningen een cd is verschenen. Het actieve team van JSB Records heeft nu een nieuwe cd van dit van oorsprong Arp Schnitger-orgel uitgebracht. En het is opnieuw een bijzondere uitgave geworden. Met een programma dat uit twee afzonderlijke bestaat, een Schnitger-klank of liever gezegd een barokke klank, maar het heeft ook een Romantische kant.

Sietze de Vries, organist and presenter.
Fugue State Films, DVD + 2 compact discs, FSFDVD016,
Available in the UK from Fugue State Films, fuguestatefilms.co.uk, and in the Netherlands from Sietze de Vries’s recording label, jsbrecords.nl.

Sietze de Vries (b. 1973) is a Dutch organist from Groningen. His father was organist of the Reformed Church in Niezijl, a suburb of Groningen, where his grandfather was sexton. Following high school at the H. N. Werkman College in Groningen, in 1988 de Vries started organ lessons at the Prins Claus Conservatorium in Groningen. These lessons took place on the 1692 Arp Schnitger organ of the Martinikerk in Groningen. As a student at the Conservatory de Vries’s teachers included Johan Beeftink, Jan Jongepier, and Wim van Beek, and he graduated with a bachelor’s degree in 1994. He studied organ under Jos van der Kooy at the Royal Conservatory of The Hague and obtained his master’s degree in 1996, following which he studied improvisation for a further two years, again under Jos van der Kooy. Sietze de Vries won prizes at no fewer than fifteen national and international organ competitions, including first prize at the Haarlem International Organ Improvisation.

Als je in de protestantse kerken in Nederland om je heen kijkt, kun je vaststellen dat de Geneefse psalmen in tal van gemeenten de laatste decennia veel terrein verloren hebben. In grote delen van wat nu de Protestantse Kerk heet, hebben de psalmen het eerder al moeten afleggen tegen de gezangen uit het Liedboek voor de kerken en daarvoor de Hervormde Bundel van 1938. Niet zelden is de verhouding op de liturgieborden één psalm op vijf of zes gezangen.

Sietze de Vries, organist and presenter
Films by Will Fraser
Review by Dr Peter St John Stokes

I was delighted when Mark Jameson asked me to review this set of one DVD and two CDs. There were four reasons for this pleasurable reaction: firstly it is about the Orgelbüchlein, secondly it is about improvisation and thirdly because it involves fine historic organs and finally, but not least, on account of it being an opportunity to hear and watch Sietze de Vries.

Het orgel van de Der Aa-kerk in Groningen is geliefd, maar ook omstreden. Geliefd vanwege zijn ‘magische klanken’. Maar ook omstreden vanwege zijn bijzondere samenstelling

Het orgel van de Der Aa-kerk in Groningen is geliefd, maar ook omstreden. Geliefd vanwege zijn ‘magische klanken’. Maar ook omstreden vanwege zijn bijzondere samenstelling

In het booklet van zijn jongste cd gaat Sietze de Vries uitgebreid in op de ‘lange en roerige’ geschiedenis van het orgel. Het kreeg ‘wereldfaam’ als Schnitger-orgel (1702), maar het bevat ook pijpwerk uit vroeger en later tijd. In de aanloop naar de grote restauratie, voltooid in 2011 (Reil), leidde dat tot een ware stammenstrijd. De rechter moest er zelfs aan te pas komen. Het ging daarbij vooral om de romantische toevoegingen. Gelukkig is besloten tot behoud van het orgel in zijn twintigste-eeuwse staat.

De kiem van deze cd-productie is de verwondering over nieuw leven, de geboorte
van een kind. Het beeld van een moeder met een kind ontroert en raakt ons in de
kern. In de kunst is de ‘Madonna met kind’ al vele eeuwen een geliefd thema, vooral in
de rooms-katholieke traditie. Wanneer het om muziek gaat is het Magnificat, Maria’s
lofzang, een onuitputtelijke inspiratiebron voor componisten en musici. Daarmee is in
hoofdlijnen het kader benoemd waarmee Sietze de Vries het concept van deze cd
vormgaf.

Als je in de protestantse kerken in Nederland om je heen kijkt, kun je vaststellen dat de Geneefse psalmen in tal van gemeenten de laatste decennia veel terrein verloren hebben. In grote delen van wat nu de Protestantse Kerk heet, hebben de psalmen het eerder al moeten afleggen tegen de gezangen uit het Liedboek voor de kerken en daarvoor de Hervormde Bundel van 1938. Niet zelden is de verhouding op de liturgieborden één psalm op vijf of zes gezangen.

Het Magnificat is de Latijnse aanduiding van de Lofzang van Maria. Op de gregoriaanse melodieën ”Salve Regina” en ”Tonus Peregrinus” wordt het gezang al vele eeuwen in de kloosterorden gezongen. De laatste melodie gebruikte ook Bach in zijn bekende koor- en orgelwerken. Wie de componist van ‘onze’ Geneefse melodie is, is onbekend.

Kerst mag dan al even voorbij zijn, het Magnificat wordt het hele jaar door bezongen en gespeeld. De nieuwe cd van Sietze de Vries laat zien dat de Lofzang van Maria een onuitputtelijke bron van inspiratie blijft.